I pored toga što sud odluči i BiH izgubi neki sudski spor, problem za institucije predstavlja i to što se kasni u plaćanju, što onda dovodi do izvršnih postupaka i većih troškova
Piše: Amra BRKIĆ ČEKIĆ
Državne institucije su u proteklih pet godina na sudske sporove potrošili oko 17 miliona KM iz budžeta, a većina njih nije zainteresirana da otkloni uzroke koji dovode do sporova. Ovo su konstatovali revizori Ureda za reviziju institucija Bosne i Hercegovine koji su revidirali Ministarstvo odbrane BiH, Tužilaštvo BiH, Graničnu policiju BiH, Upravu za indirektno oporezivanje BiH, Sud BiH i Ministarstvo pravde BiH. Predmet revizije bili su izdaci po osnovu izgubljenih parničnih predmeta i po osnovu izvršnih predmeta, te aktivnosti i preduzete mjere odgovornih institucija BiH u ovom procesu. Analiziran je period od 2019. do 2023. godine.
Najveći broj izgubljenih parničnih predmeta
Radi se o institucijama koje su imale najveći broj izgubljenih parničnih predmeta u slučajevima gdje su tužene institucije BiH. Tokom četverogodišnje revizije je ustanovljeno da su 2020. godine izdaci za sporove iznosili 2,4 miliona KM, godinu kasnije 2,5 miliona KM, a 2022. godine je iz budžeta otišlo 2,9 miliona KM.
Prošle godine je na sudske sporove potrošeno 3,5 miliona KM, a tokom posljednjih pet godina najviše novca iz budžeta BiH po osnovu sudskih troškova otišlo je 2019. godine, i to 5,7 miliona KM, što predstavlja zanačajan odliv budžetskih sredstava.
– Većina institucija nije zainteresirana da otkloni uzroke koji dovode do sporova, niti analiziraju sporove čak ni kako bi mogle isplanirati svoj budžet – pojašnjavaju državni revizori.
Oni ističu da su institucije, u posljednjih pet godina, platile dodatnih 100.000 KM zbog kašnjenja u plaćanjima po sudskim presudama.
– Iako je došlo do određenih unapređenja prakse od 2014. godine kada je provedena revizija učinka na istu temu, evidentiran je dalji porast izdataka za sudske sporove. Od 2020. je evidentirano povećanje izdataka za sudske sporove u institucijama BiH, a broj izgubljenih sudskih sporova je veći od broja sporova riješenih u korist BiH – pojasnili su revizori.
Problem kod sudskih sporova je i taj što većina institucija nije uspostavila sveobuhvatne i ažurne evidencije sudskih sporova, a slabost tih evidencija umanjuje analitičke mogućnosti za analizu sporova, otkrivanje i otklanjanje uzorka spora.
I pored toga što sud odluči i BiH izgubi neki sudski spor, problem za institucije predstavlja i to što se kasni u plaćanju, što onda dovodi do izvršnih postupaka i većih troškova.
Razlog ovome je što institucije BiH, po svemu sudeći, nisu zainteresirane da otklanjanju uzroke koji dovode do sporova.
Prednjače radni sporovi i naknade štete
Revizori ističu da institucije rijetko i neblagovremeno preduzimaju mjere kojima bi se spriječili novi sudski sporovi i umanjili izdaci za sudske sporove. Više od 95 posto parničnih predmeta koje su ove institucije izgubile odnose se na radne sporove, naknade štete i dug.
– Nadležne institucije kasne u pripremi i donošenju propisa kojima se otklanjaju uzroci određenih sudskih sporova. Kasne u pripremi i donošenju propisa kojima se unapređuje proces mirnog rješavanja spora. Samo dvije institucije iz uzorka (Uprava za indirektno oporezivanje BiH i Ministarstvo odbrane BiH) su na osnovu analiza preduzimale mjere na unapređenju procesa i otklanjanju uzroka spora – navodi se u izvještaju.
U Izvještaju je konstatovano da se duže od četiri godine pokušava urediti postupak rješavanja po pitanju zahtjeva za naknadu štete zbog neosnovanog boravka u pritvoru kako bi bio smanjen broj sporova i po ovom pitanju. A po ovom osnovu je tokom pet godina bilo 107 tužbi i sve su riješene u korist tužioca. Podsjetimo da je nedavno ministar pravde FBiH Vedran Škobić u intervju za Inforadar kazao da je u prvih šest mjeseci ove godine osobama koje su neosnovano bile uhapšene i koje su u pritvoru provele do 60 dana isplaćeno 267.000 KM.
Državni revizori su iz revidirane dokumentacije konstatovali da najveći broj izgubljenih sporova ima Ministarstvo odbrane BiH, njih 62.
Aktivnosti donošenja izmjena Zakona o plaćama i drugim naknadama u sudskim i tužilačkom institucijama BiH po pitanju naknada na ime dežurstva, troškove smještaja i odvojenog života za stručno osoblje, traju već skoro godinu.
– Rok za donošenje bio je šest mjeseci, a izmjenama ovog zakona bili bi otklonjeni uzroci dijela sudskih sporova – pojašnjeno je u Izvještaju Ureda.
Revizori ističu i to da je broj riješenih parničnih predmeta na štetu BiH skoro svake godine veći od broja riješenih u korist BiH, dok je manji broj predmeta riješen na način da je djelimično dobijen ili izgubljen.
– Od ukupno 1.068 koje je BiH izgubila, 917 je parničnih predmeta u kojima je BiH tužena i koje je BiH izgubila u periodu 2019. – 2023. godina. Najveći dio izgubljenih predmeta u kojim je BiH tužena odnosi se na predmete po osnovu radnog spora – naglašavaju revizori koji zamjeraju Pravobranilaštvu BiH koje “nije u svim slučajevima informisalo tuženu instituciju o donesenim sudskim odlukama“.
Ne zna se rezultat
Od analiziranih 30 predmeta, Pravobranilaštvo kod 13 predmeta nije dostavilo prvostepenu presudu tuženoj instituciji, a kod 15 drugostepenu presudu.
“Izostanak ovih informacija dovodi do toga da tužena institucija ne zna za rezultat sudskog spora. U slučaju da je sudskom odlukom utvrđeno pogrešno postupanje tužene institucije, izostanak informacije o istom može dovesti do toga da tužena institucija nastavi sa svojom praksom postupanja, koja opet može dovesti do novog sudskog spora“, zaključuju državni revizori.
(Inforadar)
