Skoro svaki drugi student ili njih 47 posto vjeruje da je korupcija prisutna na njihovim fakultetima, ali da su to izolovani slučajevi u kojima učestvuje relativno mali broj ljudi. Istovremeno – četiri petine ispitanika/ca (80%) nije prijavio slučaj korupcije s kojim su se susreli na fakultetu jer su smatrali da neće biti preduzete adekvatne aktivnosti koje bi vodile krajnjem razrješenju slučaja – 2 posto studenata prijavljuje korupciju koju uoči ili doživi.
Piše: CROA
Najčešći pojavni oblici su dobijanje ocjene na osnovu rodbinskih i porodično-prijateljskih veza, prijem na fakultet mimo objavljenih kriterija i procedura, te davanje/dobijanje pozitivne ocjene za novac ili neku drugu naknadu. No student/ce koruptivnim radnjama najčešće pribjegavaju da bi izašli na ispit, položili ispit i dobili potpis profesora/asistenta, a da bi to postigli najčešće su morali/e kupiti knjigu određenog profesora i tražiti vezu/koristiti poznanstva sa zaposlenikom/cima fakulteta.
–Kupovina knjiga kao uslov za izlazak na ispit je pojava koju ispitani student/ce uočavaju kao najzastupljeniji oblik korupcije, a ispitanici/ce s Univerziteta u Sarajevu smatraju da je ta kupovina podjednako zastupljena pri obezbjeđivanju izlaska na ispit i za dobijanja potpisa, dok je studenti/ca s Univerziteta u Istočnom Sarajevu više uočavaju kod izlaska na ispit, stoji u istraživanju o percepciji studenata o korupciji.
Ovo istraživanje je dio projekta Mladi protiv korupcije – ne budi najslabija karika koji, uz finansijsku podršku CCI-ja kroz USAID ov projekt Podrška građanima u borbi protiv korupcije, provodi Centar za razvoj omladinskog aktivizma (CROA). Istraživanje je provedeno tokom juna i jula na 600 studenata/tica, po 300 sa Univerziteta u Sarajevu i Istočnom Sarajevu s tim da je iz Sarajeva više studentica i to s prvog ciklusa studija, dok je iz Istočnog Sarajeva više učesnika s doktorskog studija.
Podsjećanja radi, najpoznatija definicija korupcije, prema Wikipediji, jeste da je to protuzakonito djelo zloupotrebe povjerenja ili dužnosti radi sticanja materijalne ili nematerijalne koristi za koju ne postoji pravni osnovu, a može biti objašnjenja i prema definiciji politologa Harolda Dwighta Lasswella kao povreda opšteg interesa zbog ličnog koristoljublja. Suština je u tome da pojedinci ili određene grupe nekažnjeno krše pravila koja vrijede za sve članove društva i tako postaju konkurentniji na tržištu od onih koji igraju po pravilima, a rezultat je negativna selekcija, odnosno narušavanje mehanizma selekcije po sposobnosti što vodi do sporijeg napretka društva i slabljenja države. No mnogo ljudi ne razumije da je korupcija i izlazak s posla mimo pause ili prije kraja radnog vremena, nepoštovanje procedura u postupku imenovanja ili odabira kadrova za određene pozicije ili donošenje odluka i slično ponašanje.
Percepcija ispitanih studenata je da je korupcija na Univerzitetu u Sarajevu najprisutnija na Farmaceutskom, Medicinskom i Pravnom fakultetu, dok ispitanici/ce iz Istočnog Sarajeva smatraju da su to Filozofski i Ekonomski fakultet.
Koja je formulacija najbliža vašem utisku o prisustvu korupcije na Univerzitetu kojeg pohađate?, pregled po fakultetima (sortirano po odgovoru „To je veoma raširena pojava i dominantno je obilježje našeg Univerziteta“)
| To je veoma raširena pojava i dominantno je obilježje našeg Univerziteta | Riječ je o izolovanim slučajevima u kojima učestvuje relativno mali broj ljudi | Na našem Univerzitetu uopće nema korupcije | NZ/NŽO | |
| Farmaceutski fakultet Univerziteta u Sarajevu | 33.3% | 43.3% | 6.7% | 16.7% |
| Medicinski fakultet Univerziteta u Sarajevu | 31.3% | 50.0% | 0.0% | 18.8% |
| Fakultet političkih nauka Univerziteta u Sarajevu | 28.6% | 42.9% | 7.1% | 21.4% |
| Filozofski fakultet Univerziteta u Sarajevu | 28.0% | 46.0% | 4.0% | 22.0% |
| Pravni fakultet Univerziteta u Sarajevu | 20.0% | 70.0% | 0.0% | 10.0% |
| Prirodno-matematički fakultet Univerziteta u Sarajevu | 20.0% | 40.0% | 0.0% | 40.0% |
| Elektrotehnički fakultet Univerziteta u Sarajevu | 20.0% | 53.6% | 4.5% | 21.8% |
| Pedagoški fakultet Univerziteta u Sarajevu | 17.6% | 47.1% | 5.9% | 29.4% |
| Ekonomski fakultet Univerziteta u Istočnom Sarajevu | 16.7% | 33.3% | 8.3% | 41.7% |
| Filozofski fakultet Univerziteta u Istočnom Sarajevu | 14.3% | 47.6% | 14.3% | 23.8% |
| Ekonomski fakultet Univerziteta u Sarajevu | 13.6% | 45.5% | 6.8% | 34.1% |
| Mašinski fakultet Univerziteta u Istočnom Sarajevu | 10.0% | 60.0% | 0.0% | 30.0% |
| Fakultet zdravstvenih studija Univerziteta u Sarajevu | 10.0% | 40.0% | 0.0% | 50.0% |
| Mašinski fakultet Univerziteta u Sarajevu | 7.7% | 69.2% | 0.0% | 23.1% |
| Medicinski fakultet Univerziteta u Istočnom Sarajevu | 7.4% | 40.0% | 20.0% | 32.6% |
| Elektrotehnički fakultet Univerziteta u Istočnom Sarajevu | 4.0% | 60.0% | 8.0% | 28.0% |
| Farmaceutski fakultet Univerziteta u Sarajevu | 33.3% | 43.3% | 6.7% | 16.7% |
| UKUPNO | 17,8% | 47,0% | 8,4% | 26,8% |
Prema CROA-inom istraživanu, studenti/ce smatraju da je korupcija najraširenija među dekanima, pa među službenicima, redovnim profesorima i docentima, dok su u trećoj grupi gostujući profesori i asistenti.
Saznanja o koruptivnim radnjama student/ce najčešće dobiju iz druge ruke tako što čuju od nekog da su morali poduzeti neku koruptivnu radnju (67 posto ispitanih s Univerziteta u Sarajevu i 73 posto ispitanih s Univerziteta u Istočnom Sarajevu).
Istraživanje pokazuje da, osim 2 posto studenata/ca koji su spremni prijaviti korupciju, ispitani studenti/ce to ne rade zbog straha od odmazde (60%); jer misle da ništa neće biti preduzeto (54%) i jer vjeruju da na kraju neće doći do sankcionisanja odgovorne osobe (41%). Istraživači ističu da 35% ispitanika/ca kaže ne zna na koji način i kome da prijavi korupciju, 25% smatra da to nije uobičajeno, a 19 posto ispitanika/ca nisu znali ili željeli odgovoriti na ovo pitanje!
–Ohrabrujuće je da većina istraživanjem obuhvaćenih studenata/ca ističe da studenti/ce trebaju biti uključeni u komisiju/tijelo koje procesuira prijave korupcije na fakultetima što bi sigurno doprinijelo većem prepoznavanju i prijavljivanju koruptivnih radnji i da oni koji vide prisustvo korupcije na svojim fakultetima smatraju da se ona može potpuno, značajno ili barem donekle smanjiti i da su za to, u principu, spremni i da se lično angažuju, stoji u istraživanju.
CROA će do kraja 2021. godine, s ciljem podizanja svijesti mladih o prisutnosti i štetnosti korupcije, voditi kampanju Znanje IN korupcija OUT u okviru koje će organizovati razgovore studenata s poznatim ličnostima koji se zalažu za nultu toleranciju korupcije u visokom obrazovanju, snimiti i objaviti priče studenata koji su doživjeli korupciju i provesti druge slične akcije, predstaviti mehanizme za borbu protiv korupcije, te kreirati smjernice za borbu protiv korupcije na fakultetima u cijeloj BiH.
