NIJE ZLATO SVE ŠTO SIJA: U fudbalu novac nema dvije strane već samo jednu – i to mušku

Prošle godine odigrano je Svjetsko prvenstvo za žene u Australiji i na Novom Zelandu. Nagradni fond prvenstva iznosio je 85 miliona funti, “samo” 88 miliona manje od Ronaldove godišnje zarade

Piše: Zlatko LAGUMDŽIJA

Ovogodišnji septembar biće u znaku fudbala, ne samo “najvažnije sporedne stvari na svijetu” već i jednim od najvećih biznisa na svijetu.

Naime, prosječan broj gledalaca na utakmicama Evropskog prvenstva iznosio je 52,574 ljubitelja ovog sporta. UEFA je potvrdila da je na prošlom Prvenstvu bilo više od 20 miliona zahtjeva za kupovinu karata
naspram “tek” 1.2 miliona odštampanih. Dakle, kada kažemo fudbal onda pričamo o milionima,
milionima, milionima.

Kako je Lily Parr ušla u legendu

Barem za muškarce.

Kada je u pitanju ženski fudbal, sve je puno drugačije bez obzira što se od početaka do danas puno toga promijenilo.

Krajem 19. stoljeća, u Velikoj Britaniji je ženski fudbal bio itekako popularan, a posjećenost na utakmicama bila je na zavidnom nivou. Prvu odigranu utakmicu u Crouch End-u (sjeverni dio Londona) pratilo je 10,000 gledalaca i gledateljki, a nakon toga uslijedile su stotine utakmica. Žene su igrale fudbal širom Velike Britanije, a jedna od najpoznatijih je legendarna Lily Parr koja se ekipi Dick Kerr-a priključila sa 14 godina i tu ostala 31 godinu (igrala 1920-1951.).

U periodu kada se u našoj državi pojavljuju fudbalski klubovi (HŠK Zrinjski je najstariji, nastao 1909.) u Velikoj Britaniji žene već uveliko igraju utakmice i pune stadione sve dok te iste 1921. god. njihov Fudbalski savez uvodi zabranu. Razlog? Novac.

Naknada za oduzeto vrijeme

Pomenuta Lily Parr je za odigrane utakmice u to vrijeme dobijala “nadoknadu za oduzeto vrijeme” što je u principu značilo da je bila plaćena da igra fudbal. Žene koje su tada igrale fudbal dobijale su finansijsku kompenzaciju za vrijeme koje nisu provodile na radnim mjestima. Većina njih bile su medicinske sestre, radnice u fabrikama, u proizvodnji oružja… Iz Fudbalskog saveza (kojeg su, gle čuda vodili muškarci!) su smatrali da se troši previše novca te da fudbalerke zbog toga više nemaju status amaterki. Lily Parr je od zarade od fudbala pored novca koji je zarađivala kao medicinska sestra uspjela da svojoj porodici kupi kuću.

Trag u historiji

Kroz historiju, mnoge žene ostavile su dubok trag u fudbalu i opravdano su smatrane šampionkama.
Michelle Akers, osvajačica zlatne kopačke na Svjetskom prvenstvu 1991. godine reklamirala je “Vitis” žitarice kao “doručak šampiona.”

Na žalost, bez obzira na uspjeh na zelenom terenu i broj postignutih golova u karijeri, žene i muškarci nisu isto vrednovani.

Ako se vrijednost igrača_ice mjeri po uspjehu na terenu, plati i sponzorskim ugovorima situacija je izuzetno nepovoljna za žene. Pa da malo uporedimo – Parr je postigla 986 golova u karijeri, 98 golova više od Cristiana Ronalda, a danas tek rijetki znaju za nju.

Zato je pravi disbalans najbolje promatrati kroz novac. Naime, Cristiano Ronaldo je prošle sezone odigrao 51 utakmicu i dao 50 golova dok je Sam Kerr ( fudbalerka Chelsea) odigrala 39 utakmica i postigla 28 golova. Ronaldo je zaradio 173 miliona funti a Kerr 417,000 hiljada funti. Ronaldova zarada je 417 puta veća od zarade najplaćenije fudbalerke na svijetu i jedne od najboljih napadačica.

Godine 2023. odigrano je Svjetsko prvenstvo za žene u Australiji i na Novom Zelandu gdje su 32 ekipe odigrale 64 utakmice na kojima su postignuta 164 gola. Prosječna posjećenost na stadionima iznosila je 30,911 gledalaca i gledateljki. Nagradni fond prvenstva iznosio je 85 miliona funti, “samo” 88 miliona manje od Ronaldove godišnje zarade. Osvajačicama prvenstva pripao je iznos od 8 miliona funti, odnosno
207 hiljada funti po fudbalerki. Matematika je jasna – postani svjetska šampionka i zaradit ćeš 0.11% godišnjeg prihoda najplaćenijeg fudbalera.

Apsurd do apsurda

Nakon završetka prvenstva, BBC je anketirao 362 fudbalerke iz različitih zemalja. Njih 54% potvrdilo da tokom prvenstva nisu imale ljekarsku njegu, 29% njih reklo je kako su morale uzeti neplaćeno odsustvo na drugim poslovima kako bi učestvovale na turniru. Ako se vratimo 100 godina unazad u Veliku Britaniju, gdje su do zabrane Fudbalskog saveza fudbalerke dobijale novčanu kompenzaciju za oduzeto vrijeme, jasno postaje o kakvom apsurdu se radi.

I oprema je problem

Još jedan u nizu problema za fudbalerke predstavlja i oprema. Tek za potrebe Svjetskog prvenstva 2023. veliki proizvođači su se odlučili na razvoj kopački, lopte i šorceva za žene.

Povreda prednjih križnih ligamenata kod žena je 10 puta veća nego kod muškaraca, a period rehabilitacije kod muškaraca iznosi 7 do 8 mjeseci dok je kod žena taj period znatno duži – 10 mjeseci. Razlog su kopačke koje su ipak prilagođene muškom stopalu, ali i tereni koji su u dosta lošijem stanju obzirom da muške ekipe dan ranije igraju svoje utakmice.

Također, doktori su potvrdili kako postoji rizik od potresa mozga prilikom udarca lopte glavom, jer je nivo mikrotraume u bijeloj materiji mozga kod žena bio viši prilikom istraživanja.

SFK2000 za Guinessa

A kod nas?

SFK 2000 (ženski bh. klub) od sezone 2003/2004 igra u Ligi prvaka. A od muških klubova, tek od prošle sezone, ostvaren je prvi plasman fudbalskog kluba u neki od evropskih takmičenja od kad postoji BH Liga – Zrinski je izborio nastup u Konferencijsku ligu, treće po snazi Evopsko takmičenje.

Od nastanka Ženskog nogometnog kluba SFK2000, u prethodne 24 godine redale su se utakmice protiv Cardiffa, Lyona, Cluja, Sparte pa sve do velikog Chelsea-a. Osvojeno je 19 titula prvaka BiH, 16 titula kupa BiH, 3 superkupa. U prethodnih 9 godina, SFK2000 dobilo je povjerenje od strane UEFA-e za organizaciju utakmica grupne faze Lige prvaka. 2020. godine oboren je Guinessov rekord po broju uzastopnih titula prvaka jedne države. SFK2000 pokrenulo je projekat “regionalne lige” u sklopu koje će ugostiti klubove prvake zemalja Balkana.

Što se muške konkrencije tiče, morat ćemo se zadovoljiti plasmanom Borca u Konferencijsku ligu (vrijedi
pomenuti da su se Dinamo Zagreb i Crvena Zvezda kvalifikovali u Ligu prvaka), gdje ih između ostalog čekaju Celje, Olimpija i TSC iz Bačke Topole. Malo je to za muški fudbal iz države iz koje su veliki Edin
Džeko, veliki Željezničar, veliko Sarajevo, veliki Meša Baždarević, veliki Hasan Salihamidžić, Sergej Barbarez, Pape, Osim i Hase. Premalo.