Vlast u RS angažovala je entitetske institucije, poslovnu i pravosudnu zajednicu, nastojeći da ugašeni „Infinity International Group“, preimenovan u “Invictus Tehnology Group”, i dalje nastavi da radi u IT sektoru, putem kojeg su crpili ogromne svote novca, zaključujući milionske ugovore sa Vladom RS, javnim preduzećima i institucijama, ne samo na entitetskom, već i državnom nivou
piše: Ljiljana KOVAČEVIĆ
Banjalučka firma „Infinity International Group“, koja se našla na američkoj „crnoj listi“, jer je, zajedno sa firmama kćerkama, bila dio mreže koja obezbeđuje izvore prihoda za predsjednika Republike Srpske i njegovu porodicu, izvršila je preregistraciju, pa će ubuduće nastaviti da posluje kao „Invictus tehnology grupa“.
U Registru poslovnih subjekata Agencije za posredničke, informatičke i finansijske usluge RS (APIF) nalazi se i novoosnovana firma “Invictus Tehnology Group”, a kao njeni vlasnici navedeni su Bojan Vujić, direkor Infinity grupe, te Nemanja Reljin, Radmila Bojanić i Vladimir Perišić. Firma je registrovana kao društvo ograničene odgovornosti, na adresi Vidovdanska 8 u Banjaluci, istoj onoj na kojoj se nalazi i kompanija „Prointer“. Osnivački kapital preduzeća je 1.000 KM, a „pretežna djelatnost“ je trgovina na veliko računarima, perifernom opremom i softverom.
Prema zakonu, APIF prijavu novoregistrovanog preduzeća dostavlja nadležnom registracionom sudu, u ovom slučaju Okružnom privrednom sudu Banjaluka, na dalje odlučivanje. “Invictus Tehnology Group”, kako su ranije objavili mediji, osnovana je isti dan kada su ugašeni poslednji računi u bankama kompanije „Infinity International Group“, odnosno 18. maja. Okružni privredni sud Banjaluka bio je dužan da u roku od dva dana, od dana prijema prijave APIF-a, ispita i utvrdi da li su ispunjeni uslovi za upis nove firme u sudski registar i da u istom roku donese odluku o upisu. Okružni privredni sud Banjaluka, kako je Žurnalu potvrđeno iz više izvora, do srijede, 24. jula, nije donio odluku da firmu “Invictus Tehnology Group” upiše u sudski registar.
Čak i kada bi sud donio odluku da novoosnovanu firmu, nastalu iz kompanije koja se nalazi na američkoj „crnoj listi“, upiše u sudski registar, naveli su isti izvori, mala je, skoro nikakva mogućnost da bi bilo koja banka u RS ili BiH rizikovala i otvorila račun „Invictusu“, a bez kojeg je nemoguće poslovanje bilo koje kompanije. S druge strane, vlast u RS angažovala je entitetske institucije, poslovnu i pravosudnu zajednicu, nastojeći da ugašeni „Infinity International Group“, preimenovan u “Invictus Tehnology Group”, i dalje nastavi da radi u IT sektoru, putem kojeg su crpili ogromne svote novca, zaključujući milionske ugovore sa Vladom RS, javnim preduzećima i institucijama, ne samo na entitetskom, već i državnom nivou. Preregistraciju su pokrenule i ostale sankcionisane firme.
Poslovanje sa sankcionisanim firmama
Ambasada Sjedinjenih Američkih Država u BiH objavila je podatak da je samo u 2023. i 2024. godini Vlada RS potpisala ugovore vrijedne više od 70 milion KM s kompanijama „Prointer“, „Kaldera“ i „Sirius 2010“.
– Sve ove kompanije sada se nalaze na američkoj listi sankcija zbog njihove uloge u omogućavanju korupcije – istakli su iz američke Ambasade u BiH.
Promptno su reagovali iz Ministarstva finansija RS, navodeći da se radi o „laži“ i tvrdeći da su te kompanije angažovane na javnim tenderima, u skladu sa Zakonom o javnim nabavkama, da su prošle tendersku proceduru koja se zasniva na zakonu. Po običaju, koruptivne radnje javnih funkcionera i tzv. dvorskih firmi, pokušali su, vrlo nemušto, prikriti tvrdnjama o tome kako se SAD, uvodeći sankcije ovim firmama, miješaju u unutrašnja pitanja u RS i dovode u pitanje pravni sistem i tržišnu konkurenciju.
Iz Kancelarije za odnose s javnošću američke Ambasade u BiH ranije je jasno rečeno da nije dozvoljena preregistracija kompanije kako bi se izbjegle ili zaobišle sankcije.
– Ako se kompanija nastavi baviti nezakonitim, korumpiranim ili antidejtonskim aktivnostima, ili pruža pogodnosti sankcionisanoj kompaniji ili pojedincu ili prima pogodnosti od njih, promjena imena ili vlasnika kompanije nije dovoljna da se izbjegnu sankcije – upozoreno je u saopštenju.
Iz Ambasade SAD u BiH su jasno stavili do znanja da je „preregistracija kompanija svakako pokušaj izbjegavanja sankcija“.
– Međutim, pokušaj takvog postupanja je zabranjen prema Izvršnoj uredbi 14033 i neće stvoriti uslove za uklanjanje sa liste sankcionisanih – naveli su iz američke Ambasade, ističući da je Kancelarija za kontrolu strane imovine (OFAC) Ministarstva finansija SAD adresa za više informacija o ovom pitanju.
Sankcionisane firme, očigledno, mnogo su značajnije Dodiku i vlastima RS, od, na primjer, Banke Srpske ili Bobar banke, čiju propast nisu ni pokušali da zaustave, iako su bili svjesni da će likvidacija tih banaka sa sobom progutati stotine miliona maraka depozita koji su bili pohranjeni u njima. Preko noći su „Infinity“, „Prointer“, „Sirius“ i ostale firme sa „crne liste“ proglašene kompanijama od vitalnog nacionalnog interesa, pa je u banjalučkoj Privrednoj komori organizovan okrugli sto na kojem se raspravljalo o problemu u kojem su se firme našle i kako ga prevazići. Predstavnici „Infinity grupe“ tražili su izmjene zakona, kako bi se zabranilo zatvaranje računa „bez jasnog razloga“, čak i donošenja lex-specialis zakona, kojim bi se za sankcionisane firme definisao ugovor o otvaranju računa u bankama u unutrašnjem platnom prometu i mimo SWIFT sistema.
Nakon ovih prijedloga, potpuno je jasno da sankcionisane firme i entitetska vlast djeluju u dosluhu i da je spašavanje „crnolistaša“ bio osnovni razlog što je Narodna skupština RS 4. jula po hitnom postupku usvojila izmjene seta zakona, trasirajući put da Investiciono-razvojna banka RS (IRB) obavlja platni promet i prima novčane depozite – da postane komercijalna banka. Vlast RS se na ovakav korak odlučila nakon što je u posljednjem talasu sankcija, 18. juna, na „crnu listu“ dospjelo sedam kompanija i dvije osobe zbog povezanosti sa porodicom Milorada Dodika.
Na „crnu listu“ stavljeni su Milenko Čičić i Đorđa Đurić, koji su, kako je saopšteno iz OFAC-a, povezani sa Igorom Dodikom, sinom Milorada Dodika.
Zbog toga što se nalaze u „korumpiranoj mreži pokrovitelja predsjednika Republike Srpske Milorada Dodika“, kako je obrazloženo, sankcije su uvedene i firmama Infinity International Group, Infinity Media, K-2 Audio Usluge, Una World Network, Kaldera Company, Prointer i Sirius 2010.
Projekat pretvaranja IRB-a iz investiciono-razvojnog fonda u komercijalnu banku osmišljen je isključivo kako bi sankcionisane firme, nakon što promjene osnovače, menadžement i nazive, kao navodno novi poslovni subjekti, u IRB-u otvorile račune, o čemu je Žurnal pisao.
Okrugli sto o sankcijama
Predsjednik Privredne komore Banjaluka Goran Račič, u kojoj je 11. jula organizovan okrugli sto u vezi sa firmama koje su se našle na OFAC-ovoj „crnoj listi“, rekao je za Žurnal da su tokom sastanka razmatrane sve relevantne okolnosti i pravne mogućnosti u vezi sa sankcijama.
– Svi učesnici su u svojim diskusijama istakli da je situacija izuzetno složena. Finasijske institucije u BiH preuzele su određene obaveze u saradnji sa OFAC-om i učestvuju u međunarodnom platnom prometu koristeći Swift, Viza, Mastecard i druge platne instrumente. Svako nepoštovanje preuzetih obaveza od strane banaka može ugroziti njihovo poslovanje, a samim time i njihov dalji rad. Danas, u postojećim okolnostima, ne smijemo dozvoliti da ugrozimo rad nijedne poslovne banke. Sa druge strane, imamo ozbiljne pravne probleme i kršenje pravnih normi po pitanju sankcionisanja firmi i njihove dalje egzistencije. Traženi su zaključci, koji uključuju strategije za pravnu zaštitu i ekonomske mjere koje će pomoći pogođenim kompanijama i njihovim radnicima – naveo je Račić.
Upitan da li će preregistracija „Infinity IG“ imati efekta, s obzirom na saopštenje američke Ambasade u BiH da to nije dozvoljeno prema zakonima SAD i Izvršnoj uredbi Ministarstva finansija te zemlje, on je kazao ne bi komentarisao dugoročne namjere te kompanije, jer je to „u domenu njihovog menadžmenta i njihove poslovne politike“.
– Pretpostavljam da traže rješenja kratkoročne prirode da ne ugroze postojeće projekte i da sačuvaju zaposlene radnike od eventualnih odlazaka. To pokušavaju registracijom novih firmi i promjenama vlasništva. Međutim, da li će to Ministarstvo finansija smatrati daljim kršenjem sankcija, kao što su najavili, ostaje da se vidi u narednom periodu. Naša preporuka je da se sve aktivnosti usklade sa međunarodnim propisima i da se angažuju pravni eksperti kako bi se izbjegle dodatne komplikacije – naglasio je Račić.
Na konstataciju Žurnala da je banjalučka Privredna komora veoma brzo reagovala u vezi sa sankcionisanim firmama, ukazujući da te sankcije mogu imati velike posledice po privredni i bankarski sektor cijele RS, a da je takva reakcija izostala u slučaju propasti Bobar Banke, Banke Srpske, Račić je odgovorio da je reakcija Područne privredne komore u vezi sa sankcionisanim firmama bila brza, jer su „prepoznali ozbiljnost situacije i njene potencijalne negativne efekte na cjelokupnu ekonomiju“.
– Ovakve pojave i probleme ne možemo posmatrati izolovano, jer sve sankcionisane firme imaju brojne dobavljače i povjerioce i veliki broj zaposlenih radnika. Većina radnika je u kreditnim odnosima sa bankama – dodao je on.
Široka akcija po naredbi Dodika
U spašavanje sankcionisanih firmi uključio se i Inspektorat RS, mada, kako su sami priznali, bankarsko i finansijsko poslovanje nije u direktnoj nadležnosti ovog organa.
– Inspektorat RS, u skladu sa svojim ovlaštenjima, stoji na raspolaganju institucijama RS, kao i svim privrednim subjektima na iznalaženju rešenja za prevazilaženje ovog brutalnog napada na Republiku Srpsku“, saopštili su iz Inspektorata RS, dodajući kako to nije samo napad na RS, već i na BiH, jer privredni subjekti iz RS i Federacije BiH sarađuju, imaju zajedničke projekte, investicije i povezani su u finansijskom i trgovinskom smislu.
Iz Inspektorata RS nisu odgovorili na pitanja Žurnala zašto se miješaju u nešto što, kako su samo priznali, nije u njihovoj nadležnosti, a nisu reagovali u skladu za zakonom u raznim slučajevima, poput rušenja terase ugostiteljskog objekta „Kajak“ Mileta Radišića ili kršenja zabrane izgradnje kružnih tokova u Banjaluci…
Ostali smo bez odgovora i na pitanje:
Da li Inspektorat RS ima duple aršine i da li je ovakva reakcija Inspektorata uslovljena time što se sankcionisane firme dovode u vezu sa predsjednikom Republike Srpske Miloradom Dodikom i članovima njegove porodice?
Milorad Dodik naredio je mobilizaciju u svim institucijama RS kako bi pokušao spasiti sankcionisane firme, mada je itekako svjestan da vodi unaprijed izgubljenu bitku. Još jedna informacija iz pouzdanih izvora Žurnala – saradnju sa „Prointerom“ otkazala je banjalučka firma „Lanako“, kao i beogradski KIM-TEC, preduzeće u sastavu M SAN Grupe, koje se bavi distribucijom informatičkih proizvoda.
(zurnal.info)
