Trgovinom kokainom između Nizozemske i Zapadnog Balkana dominiraju albanske i bosansko-hrvatsko-crnogorsko-srpske kriminalne grupe. Drogu nabavljaju preko luka i aerodroma u Nizozemskoj, a pored kokaina se krijumčare i sintetičke droge. U posljednje vrijeme provedeno je nekoliko akcija na razbijanju “super kartela”, a u jednoj od njih je uhapšen i Edin Gačanin
Pripremila: Zinaida ĐELILOVIĆ
U posljednje vrijeme bilo je nekoliko međunarodnih policijskih akcija s ciljem razbijanja narko kartela koji se već duže vrijeme bave rasturanjem kokaina i drugih droga na relaciji Nizozemska i Zapadni Balkan. U sklopu jedne od takvih akcija je, podsjetimo, uhapšen i Edin Gačanin, osoba koja je na američkoj “crnoj listi” zbog trgovine narkoticima.
Prema izvještaju Globalne inicijative protiv transnacionalnog organizovanog kriminala (GI-TOC), trgovinom kokainom između Nizozemske i Zapadnog Balkana dominiraju albanske i bosansko-hrvatsko-crnogorsko-srpske kriminalne grupe. One, navedeno je, kontrolišu drogu i srednji nivo distribucije, a zajedno sa nizozemskimkriminalcima i trgovinu na veliko. Često i međusobno sarađuju.
– Kriminalci iz Albanije, Srbije, Crne Gore, Sjeverne Makedonije i Bosne i Hercegovine posluju sa nizozemskim kriminalcima, a drogu nabavljaju preko luka i aerodroma u Nizozemskoj. Pored kokaina krijumčare se i sintetičke droge – navedeno je u istom izvještaju GI-TOC.
Također je razvijen i lanac trgovine ženama koje primoravaju da rade u legalizovanim četvrtima poznatim po crvenim fenjerima ili Red Light District.
Jedan viši policijski operativac otkrio je za GI-TOC da balkanske grupe trguju i oružjem. Osobe s prostora bivše Jugoslavije najviše koordinišu trgovinom u Antverpenu, Roterdamu i Luksemburgu. Uz to su, posljednjih šest godina, kriminalne mreže sa Zapadnog Balkana nezakonito uzgajaju kanabis u Nizozemskoj ili kupuju nizozemsku ekspertizu za njegovo uzgajanje.
– Oni su prisutni u cijeloj Nizozemskoj – prenijela je Globalna inicijativa izjavu visokog portparola nizozemske policije o kriminalnim grupama sa Zapadnog Balkana.
– Veoma su aktivni i agresivni. Ne samo da učestvuju u preuzimanju kokaina iz luka kao što je Roterdam i njegovom transportu širom Evrope, već vode i skladišta. Poznato je da balkanski kriminalci iznajmljuju takozvane „kuće duhova“ u parkovima za odmor na jugu Nizozemske od kriminalnih agencija za nekretnine. Drugi balkanski kriminalci dođu samo „da preuzmu kokain iz luke ili da nekoga likvidiraju, a zatim se odmah vrate kući – navedeno je u izvještaju GI-TOC.
Zašto kriminalci sa Balkana vole Nizozemsku
Jedna od prednosti koje Nizozemska nudi za kriminalce sa Zapadnog Balkana je i taj što ima „sjajan pravosudni sistem, posebno u vezi s ljudskim pravima i pravom na odbranu, kao i liberalan pristup drogama i kaznama za ova krivična djela“, stoji u izvještaju Globalne inicijative.
– Samo pogledajte sporazum sa Gačaninom – prenijela je GI-TOC izjavu osobe dobro upućene u organizovani kriminal u Srbiji, pozivajući se na blagu presudu velikom dileru droge Edinu Gačaninu. Podsjetimo, on je postigao sa sporazum sa tužilaštvom u Nizozemskoj 2023. i osuđen je na sedam godina zatvora zbog krijumčarenje 2,4 tone kokaina.
Između 8. i 19. novembra 2022. godine sprovedena je međunarodna akcija „Pustinjsko svjetlo“ tokom koje je razbijen je „super kartel“ trgovaca drogom koji je kontrolisao oko jedne trećine trgovine kokainom u Evropi. Tada je zaplijenjeno više od 30 tona droge, a uhapšeno je 49 osoba. Najveći broj uhapšenih bio je u Nizozemskoj, dok su šestorica osumnjičenih pali u Dubaiju. Jedan od njih je i Edin Gačanin, osumnjičen da je u Evropu uvozio kokain i sirovine za proizvodnju amfetamina.
Iz nizozemske policije tada su saopćili da je jedan od osumnjičenih, koji je uhapšen u Dubaiju, ne precizirajući o kome se tačno radi, navodno uvezao hiljade kilograma kokaina u Nizozemskoj 2020. i 2021. godine.
Istraga je počela nakon što su istražitelji provalili šifrovani servis za razmjenu poruka Sky, Anom i Encrochat, koji su bili popularni među kriminalcima.
U ovoj policijskoj akciji učestvovale su policije nekoliko evropskih zemalja i Ujedinjenih Arapskih Emirata.
Edin Gačanin je za saradnike je angažovao bh. državljane, a neki od njih su uhapšeni u policijskoj akciji u BiH kodnog naziva „Black Tie“. Policijskim organima u bh. u ovoj akciji pomagao je EUROPOL. U pritvoru su, podsjetimo, Adnan Smajlović, Sančez Jukić i Aida Halać. Oni se sumnjiče za krivična djela organizovani kriminal, pranje novca, primanje dara i drugog oblika koristi, neovlašteni promet opojnim drogama i zloupotrebu službenog položaja ili ovlaštenja.
U okviru ove akcije hapšeni su i Gordan Memija, Tarik Zulović, Haris Behram, Emir Sarić, Mirsad Skopak, Mak Šemšić, Smail Šikalo i njima su određene mjere zabrane. Neki od njih se sumnjiče za organizaciju puta i smještaja Gačanina u BiH. Ostali uhapšeni Vahidin Munjić, Mustafa Selmanović, Senad Kadić, Emir Druškić, Adin Ćatić, Sedad Preljević, Edin Kačar i Davor Curl pušteni su na slobodu bez bilo kakvih izrečenih mjera.
Do određenih podataka tokom istrage došlo se upravo Sky aplikaciji i prepiski osumnjičenih koji su koristili šifrovana ima. Neki od ovih prepiski čitane su u sudnici Suda BiH, na ročištima za razmatranje prijedloga za određivanje pritvora. Državni tužilac Sanjin Kulenović je na tim ročištima istakao da su Gačanin i Smajlović davali naredbe, dok su ih ostali u Sky grupi provodili po jasnim uputama.
Direktne veze sa južnoameričkim kartelima
U izvještaju Globalne inicijative navodi se da su organizovane grupe sa Zapadnog Balkana postale glavni igrači u trgovini kokainom preko nizozemskih luka.
– Odgovor organa za sprovođenje zakona ograničen je oskudnim resursima i nedostatkom stručnosti u identifikovanju balkanskih kriminalnih mreža. Rješavanje izazova kriminala sa Zapadnog Balkana u Nizozemskoj zahtijevaće pojačanje međunarodne saradnje, poboljšanje tehnologije detekcije, povećanje finansijskih sredstava za sprovođenje zakona i strožije mjere za borbu protiv pranja novca – stoji u izvještaju GI-TOC.
U istom izvještaju stoji i da kriminalne grupe sa Zapadnog Balkana imaju direktne veze sa južnoameričkim kartelima, te da upravljaju sa oko trećinom ukupnog kokaina koji se uvozi u Evropu. Navodi se i to da balkanske kriminalne grupe koriste nestabilnost u Ekvadoru koji je postao koridor za isporuku kokaina u SAD i Evropu.
– Zemlja je postala magnet za strane kriminalce, posebno iz Meksika, Kolumbije, Evrope i zapadnog Balkana. To je podstaklo tržište oružja i angažovanje plaćenih ubica – stoji, između ostalog, u izvještaju GI-TOC.
Smatra se, stoji dalje u izvještaju, da je veliki dio narko nasilja u Ekvadoru povezan sa konkurencijom među lokalnim grupama oko toga ko će pružiti zaštitu i druge usluge stranim kriminalnim grupama, uključujući i one sa zapadnog Balkana.
– Lokalne ekvadorske bande pomažu balkanskim grupama u njihovim aktivnostima vezanim za kokain i obezbeđuju im sigurnost. To pomaže balkanskim grupama da deluju sa relativno visokim stepenom nekažnjivosti, što istovremeno potkrepljuje i osnažuje lokalne bande. Balkanska veza je takođe omogućila ekvadorskim bandama veći pristup visoko unosnom tržištu kokaina u Evropi – stoji u izvještaju GI-TOC.
U februaru 2024., u operaciji koju je koordinirao Europol identifikovan je albanski biznismen koji je koristio ekvadorske voćarske kompanije kao paravan za uvoz značajnih količina kokaina u EU. To je dovelo do zamrzavanja ukupno 48 miliona eura sredstava kompanije.
Od početka godine, u lukama Ekvadora zaplijenjene su velike količine kokaina, koji se nalazio u kontejnerima, spremljenim za Evropu.
(Žurnal)
