U zaštitarskoj zajednici, kao i u medijima, može se pronaći dosta članaka koji govore o tome da se u azilu u Hreši ne poštuje ni minimum standarda dobrobiti, te da psi često misteriozno nestaju
Još od svog otvaranja 2012. godine, azil za pse u malom planinskom mjestu Hreša, 10-ak kilometara istočno od Sarajeva, privlači pažnju ljubitelja životinja, aktivista i istraživačkih novinara zbog svoje tajanstvenosti i neobično dobro razvijenog modela poslovanja u odnosu na kapacitete koje posjeduje.
Hreša je jedna od četiri mjesne zajednice koje pripadaju opštini Istočni Stari Grad, u kojoj djeluje prihvatilište za napuštene pse kojim rukovodi Javno komunalno preduzeće „Glog“ iz Hreše, čiji je osnivač Opština Istočni Stari Grad. Prema rezultatima posljednjeg popisa, u njoj živi 1116 lica, a opština spada u slabo naseljene opštine u Bosni i Hercegovini – Republici Srpskoj. „Glog” zapošljava 11 radnika, dok prema dostupnim informacijama na poslovima održavanja azila i hvatanja pasa rade tri osobe.
Na sajtu ovog komunalnog preduzeća stoji da prihvatilište „posjeduje svu neophodnu opremu za bezbolno hvatanje pasa lutalica u skladu sa Zakonom o zaštiti i dobrobiti životinja. U prihvatilištu se nalaze različite kategorije i pasmine, koje imaju svu neophodnu veterinarsku njegu i hranu. Svi psi koji se udomljavaju iz prihvatilišta propisno su vakcinisani protiv bjesnila i ostalih zaraznih bolesti te mikročipovani, a odrasli psi sterilizovani, tj. kastrirani. Prilikom udomljavanja potpisuje se ugovor o udomljavanju nezbrinutih životinja između prihvatilišta i udomitelja.”
Međutim, u zaštitarskoj zajednici, kao i u medijima, može se pronaći dosta članaka koji govore o tome da se u azilu u Hreši ne poštuje ni minimum standarda dobrobiti pasa, te da psi često misteriozno nestaju, a neki aktivisti su nam potvrdili da su psi koji su pokupljeni u njihovim opštinama od strane radnika JKP „Glog” pronalaženi u drugim opštinama, daleko od Hreše.
Kao organizacija koje djeluje u Bosni i Hercegovini, početkom novembra i decembra ove godine pisali smo JKP „Glog” i Opštini Istočni Stari Grad interesujući se za organizovanje posjete azilu, ali odgovor nikada nismo dobili.
Zbog toga smo se u četvrtak 21. decembra prvi put uputili u Hrešu, gdje smo oko 14h zatekli zaključano prihvatilište, bez obavještenja o radnom vremenu i terminima za posjete. Nigdje do prihvatilišta nije moguće vidjeti pokaznu tablu koja upućuje kako stići do njega, osim što se u glavnoj (i jedinoj) ulici u Hreši na jednoj drvenoj tabli nalazi veseli poster sa psima na kojem se nalazi broj telefona, takođe bez adrese, vremena ili bilo kakvih dodatnih informacija koje bi posjetiocima olakšale da pronađu put do azila. Policajac kojeg smo pitali za upute do prihvatilišta nam je rekao da prvo moramo da kontaktiramo telefonski broj sa tog postera i nije nam htio dati precizne informacije. Između redova smo shvatili da nenajavljene posjete nisu dobrodošle. Mi smo ipak odlučili da pronađemo put, u čemu su nam pomogli ljubazni mještani (ili samo jedan od njih).
Samo zdanje (koje smo jedva pronašli) nalazi se duboko u šumi u jednoj uvalici i put do njega je asfaltiran i dobar. Čitavo zdanje je dosta jednostavno i sastoji se od tri bloka sa boksovima i jednim kontejnerom (nepoznate namjene).
Ono što je bilo najšokantnije za nas je da samo 4 (četiri) boksa od ukupno 22 imaju pse, od čega smo jednog psa mogli samo da čujemo kako cvili u karantinu bočno od ulaza, ali ne i da vidimo. Takođe, pas u boksu br. 11 je cvilio sve vrijeme otkad nas je ugledao, dok je pas koji se nalazio u boksu br. 9 sve vrijeme ležao nepomično na kućari i nije nas registrovao. U boksu br. 7 nalazila su se najmanje četiri psa, od čega dva štenca koja su mogla da se provuku kroz žice boksa, ali i ogradu azila, pa smo ih i zatekli „na slobodi”. Pobjegli su natrag u svoj boks čim su nas vidjeli.
Na staroj i zakrpljenog ogradi na ulazu su pričvršćena dva skoro sasvim izbledjela znaka: „Objekat je pod video nadzorom” i „Zabranjen pristup nezaposlenim licima”. I zaista, mogu se vidjeti dvije kamere koje jedna naspram druge pokrivaju skoro čitav prostor prihvatilišta.
Zbog toga nije čudno da se uskoro pojavilo bijelo pick-up vozilo sa natpisom „JKP Glog”. U njemu su bila dva lica, pretpostavljamo radnici ovog preduzeća koji su rekli da ih je alarmirao senzor, i sve vrijeme razgovarali sa nama ne izlazeći iz vozila. Pitali su nas zašto smo tu, odnosno da li smo nekome najavili našu posjetu. Rekli su nam da samo direktor može da odobri posjetu azilu te da nas oni ne mogu samostalno pustiti. Uzeli smo broj telefona direktora koji se zove Slaviša. Hranu ovaj put nismo ostavili. Dok smo odlazili, radnici su ostali da sjede u parkiranom vozilu ispred ulaza.
Malo kasnije smo uputili SMS na broj telefona direktora koji smo dobili vezano za odobrenje posjete, ali odgovor nikad nismo dobili.
Čim smo stigli u Hrešu, između redova smo shvatili da nenajavljene posjete nisu dobrodošle.
Zbog toga smo se sjutradan (22. 12. 2023) ponovo vratili u Hrešu, samo što je ovaj put uveliko padao snijeg. Ovaj put azil je djelovao još napuštenije i sablasnije. Na naše veliko iznenađenje, nakon manje od 24 sata, umjesto četiri boksa sa nekoliko pasa, samo jedan boks – boks broj 11 je imao psa u njemu. Šta se desilo sa ostalim psima u međuvremenu, ne znamo. Objekat je i dalje bio zaključan, a radnik kojeg smo prethodno pozvali telefonskim putem nam je rekao da su „danas svi na terenu, i da čak ni sekretarica ne radi” – zbog toga hranu nismo mogli da ostavimo u upravnoj zgradi u selu. Hranu smo ipak ostavili ispred ulaza u prihvatilište, ali smo je malo zagrebali skalpelom – za svaki slučaj.
Neke od opština u oba entiteta Bosne i Hercegovine sa kojima je JKP „Glog” sklapao ugovore, odnosno vršio usluge uklanjanja pasa od svog osnivanja do danas su:
- Čajniče
- Fojnica
- Gacko
- Opštine u Istočnom Sarajevu
- Opštine u Kantonu Sarajevu
- Kiseljak
- Milići
- Rogatica
- Rudo
- Sokolac
- Srebrenica
- Visoko
- Višegrad
Već početkom 2012. godine u opštini Rogaticasprovedene su četiri аkcije hvаtаnjа uličnih pasa u kojima je uhvaćeno preko 70 pаsа.
„(…) Ponudu JKP „Glog“ sа Hreše smo objeručke prihvаtili i osjetno smаnjili broj nаpuštenih kerovа. Odmаh nаkon što u grаdu svedemo broj lutаlicа nа podnošljivu mjeru,nа čemu se ozbiljno rаdi, pri čemu nаm trebа i većа podrškа grаđаnа, preći ćemo i nа „čišćenje“ selа odаkle tаkođe sve češće dolаze pritužbe grаđаnа nа divljаnje pаsа lutаlicа koji nаpаdаju stoku i ljude”, izjavili su tad iz Opštine Rogatica.
U izvještaju o radu Opštine Sokolac za 2014. godinu stojida je „Komunalna policija u saradnji sa JKP „Glog“ Istočni Stari Grad (azil za pse) u 2014. godini izvršila hvatanje 306 pasa lutalica, što je dovelo do drastičnog smanjenja istih u Gradu.”
Drugi dan našeg dolaska azil je djelovao još napuštenije i sablasnije.
Sredinom iste godine portal tacno.net piše da „prema svjedočenjima organizacija za zaštitu životinja koje su boravile u azilu Hreša, psi u čitavih 18 boksova se izgladnjuju, polijevalju vodom na temperaturama ispod nule, ostavljaju danima bez vode, a štenad se posebno humano eutanazira metodom letvom u glavu.”
U toku 2017. godine aktivistkinja i pravnica Dalida Kozlić piše za isti portal da su 2012. godine Opština Stari Grad i JKP „Glog” Istočni Stari Grad sklopili nezakonit ugovor o hvatanju napuštenih pasa na području opštine Stari Grad Sarajevo.
U tom tekstu ona navodi da je „šinteraj za napuštene životinje u Hreši više puta zatvaran iz razloga što je utvrđeno da su psi držani u nehumanim uslovima zbog čega su na desetine pasa uginule, kao i zbog nepostojanja potrebnih dozvola pa je evidentno da su opštine Istočni Stari Grad i Stari Grad Sarajevo alocirale novac iz budžeta koji nije namjenski trošen. U manipulaciji i krađi budžetskog novca su učestvovali i JKP „Glog“ preko kojih su izvlačena budžetska sredstva iz navedene dvije opštine koja nisu namjenski utrošena. O svemu navedenom je dostavljena obimna materijalna dokumentacija i dokazi Državnom tužilaštvu BiH, a koje je i uputilo krivični predmet prema Kantonalnom tužilaštvu Kantona Sarajevo.”
Kako su u pitanju vjerovatno na hiljade pasa koji su prethodnih godina uhvaćeni i povezeni u ovo sklonište od samo 22 boksa, u kojem smo ove nedjelje konstatovali popunjenost od jednog do maksimalno četiri boksa, kao i zbog prethodno iskazanih sumnji aktivista, udruženja i novinara u način rada ovog preduzeća i azila, i brigu za dobrobit pasa koji borave u njemu, kao i na incidente koji su se desili prilikom hvatanja pasa između radnika JKP „Glog” i građana u više opština, Udruženje Korina će u budućem periodu posebnu pažnju posvetiti ovoj temi, te molimo sva fizička i pravna lica koja posjeduju određene informacije da ih podijele sa nama, naročito ako dolaze iz prve ruke.
(Team Korina)
